Przeskocz do treści

Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Warszawski


Jerzy Poczobut

  • Stopnie i tytuły
    prof. dr hab.
  • Telefon
    (022) 55-20-162
  • E-mail
  • Adres
  • Jednostka
    Organizacyjna:

    Katedra Międzynarodowego Prawa Prywatnego i Handlowego
  • Podstawowe informacje o użytkowniku

    JERZY POCZOBUT

    PROFESOR, KODYFIKATOR, ARBITER, PRAKTYK[1]

       Siedemdziesiąta rocznica urodzin profesora Jerzego Poczobuta stanowi dla środowiska cywilistycznego, historycznego i arbitrażowego dobry powód do świętowania Jego jubileuszu. We wszystkich tych środowiskach Jubilat zaznaczył bowiem w sposób szczególny swoją obecność, zdobywając powszechne poważanie, uznanie i sympatię.

    I. Szkoła i studia

       Jerzy Poczobut urodził się w Sochaczewie 27 kwietnia 1951 r. jako syn Zofii Poczobut z domu Klat i Władysława Poczobuta.

       Po ukończeniu Szkoły Podstawowej nr 3 w Sochaczewie uczęszczał tam do Liceum Ogólnokształcącego im. Fryderyka Chopina, otrzymując świadectwo dojrzałości 27 maja 1969 r. W tymże roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, które ukończył dnia 8 grudnia 1973 r., uzyskując dyplom magistra prawa z wynikiem bardzo dobrym. Pracę magisterską pt. Leasing w handlu międzynarodowym – wybrane problemy prawne, ocenioną jako bardzo dobra, przygotował pod kierunkiem prof. dra hab. Jerzego Jakubowskiego.

    II. Stopnie kariery zawodowej i dydaktyka

       Jerzy Poczobut przez całe swoje życie zawodowe był związany z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.

       Po odbyciu rocznej służby wojskowej rozpoczął w dniu 1 października 1974 r. stacjonarne studia doktoranckie na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Od dnia 1 października1976 r. był tam zatrudniony na stanowisku starszego asystenta w Instytucie Prawa Cywilnego, a od 1978 r. w nowo utworzonym Instytucie Prawa Międzynarodowego. Uzyskanie kolejnych stopni naukowych oraz tytułu profesorskiego zaowocowało awansowaniem Jubilata na stanowiska adiunkta (1980 r.), profesora nadzwyczajnego (1996 r.) i profesora zwyczajnego (2006 r.).

       Na podstawie rozprawy doktorskiej pt. Umowy kooperacji przemysłowej z firmami kapitalistycznymi (zagadnienia prawne), której promotorem był również prof. dr hab. Jerzy Jakubowski, magister Jerzy Poczobut uzyskał stopień naukowy doktora nauk prawnych, nadany uchwałą Rady Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 27 października 1980 r. Rozprawa ta została wyróżniona w czerwcu 1981 r. pierwszą nagrodą w prestiżowym XXIII ogólnopolskim konkursie „Państwa i Prawa” na najlepsze prace habilitacyjne i doktorskie.

       Na podstawie oceny ogólnego dorobku naukowego i przedstawionej rozprawy habilitacyjnej pt. Umowa leasingu w prawie krajowym i międzynarodowym doktor Jerzy Poczobut uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych w zakresie prawa – prawa cywilnego i prawa prywatnego międzynarodowego, nadany uchwałą Rady Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 20 lutego 1995 r. Rozprawa ta została uhonorowana w 1996 r. nagrodą Ministra Edukacji Narodowej.

       Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej postanowieniem z dnia 12 października 2006 r. nadał doktorowi habilitowanemu Jerzemu Poczobutowi tytuł naukowy profesora nauk prawnych.

       Jubilat pełnił znaczące funkcje w administracji wydziałowej: od 1993 r. kieruje nieprzerwanie Katedrą Międzynarodowego Prawa Prywatnego (do końca 2019 r. w Instytucie Prawa Międzynarodowego), w latach 1987-1999 i 2008-2012 był wicedyrektorem, zaś w latach 1999-2002 i 2012-2019 dyrektorem Instytutu Prawa Międzynarodowego. Był także przewodniczącym lub członkiem wielu komisji wydziałowych.

       Jubilat prowadził wszystkie rodzaje zajęć dydaktycznych ze studentami i doktorantami (ćwiczenia, konwersatoria, seminaria i wykłady) z różnych dziedzin prawa: prawa prywatnego międzynarodowego, międzynarodowego prawa handlowego, prawa cywilnego, prawa międzynarodowego publicznego, prawa arbitrażu handlowego oraz juryslingwistyki. Wypromował ponad 300 magistrów oraz 7 doktorów. Brał udział w charakterze przewodniczącego, recenzenta lub członka w licznych komisjach ds. przewodów doktorskich, habilitacyjnych i profesorskich. W latach 2004-2016 był członkiem Rady Naukowej Instytutu Prawa Cywilnego Wydziału Prawa i Administracji UW.

       Za osiągnięcia naukowe, dydaktyczne i organizacyjne został odznaczony w 2008 r. medalem Uniwersytetu Warszawskiego oraz w 2009 r. przez Prezydenta RP medalem za długoletnia służbę.

       W dniach 20, 21 i 26 października 1977 r. zdał z oceną bardzo dobrą egzamin sędziowski w Sądzie Wojewódzkim Warszawie, zaś w 1986 r. został wpisany na listę radców prawnych.

       Jubilat został członkiem: w 1993 r. – rady redakcyjnej „Polish Yearbook of International Law”, w 2007 r. – komitetu redakcyjnego „Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego” oraz w 2012 r. – rady naukowej „E-Przeglądu Arbitrażowego”. Współpracował z wieloma zagranicznymi ośrodkami naukowymi, m.in. z Max-Planck-Institut für Ausländisches und Internationales Privatrecht w Hamburgu, Swiss Institute of Comparative Law w Lozannie oraz Wydziałami Prawa Uniwersytetów w Osnabrück, Saarbrücken i Wiedniu. Jest członkiem zarządu Polskiego Stowarzyszenia Prawa Prywatnego Międzynarodowego oraz członkiem innych krajowych i zagranicznych towarzystw naukowych. W latach 1984-1986 prowadził prace badawcze w Niemczech dzięki stypendiom Max-Planck-Gesellschaft i Alexander von Humboldt-Stiftung.

       Brał udział w charakterze członka, eksperta lub konsultanta w pracach krajowych instytucji prowadzących działalność legislacyjną: Komisji Ekspertów ds. Opracowania Kodeksu Handlu Międzynarodowego, Grupy Roboczej do Zagadnień Stosunków Prawnych Obrotu Międzynarodowego (działającej w ramach Komisji ds. Reformy Prawa Cywilnego) i Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego. Uczestniczył w przygotowaniu projektu kodeksu handlu międzynarodowego, regulacji umów leasingu i kooperacji w tym projekcie i umowy leasingu w kodeksie cywilnym oraz sądu polubownego w kodeksie postępowania cywilnego, a także ustawy Prawo prywatne międzynarodowe z 2011 r.

       Jubilat jest uznanym arbitrem w krajowym oraz międzynarodowym arbitrażu handlowym i inwestycyjnym. Został wpisany na listę arbitrów dwóch największych sądów arbitrażowych w Polsce: Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej i Sądu Arbitrażowego przy Konfederacji Lewiatan (obydwa z siedzibami w Warszawie). Do utworzenia tego drugiego Sądu znacząco się przyczynił.

    III. Dokonania badawcze Jubilata

       Profesor Jerzy Poczobut nie wyssał zainteresowania dziedziną prawa z mlekiem matki, ani też nie był kontynuatorem prawniczych tradycji rodzinnych. Jego dokonania naukowe stanowią rezultat zarówno wytrwałej pracy, jak też rozwijanych świadomie i konsekwentnie nieprzeciętnych zdolności humanistycznych. Stworzył on dzieło na wskroś oryginalne, które imponuje pod względem zarówno zakresu, jak też poziomu, oraz sprawia, że zajmuje on szczególne miejsce w polskiej nauce prawa prywatnego. Opublikował 9 monografii i obszernych prac o charakterze zbliżonym (zamieszczonych w wydawnictwach zbiorowych) oraz 46 artykułów w renomowanych krajowych i zagranicznych czasopismach naukowych, a także jest autorem wydanych w językach polskim i obcych 42 części krajowych i zagranicznych prac zbiorowych, z których 8 był naukowym redaktorem lub współredaktorem. Jedenaście z tych publikacji powstało we współpracy z profesorami Michaelem Martinkiem i Andrzejem Mączyńskim oraz doktorem habilitowanym Andrzejem W. Wiśniewskim. Sporządził  również kilkadziesiąt różnego rodzaju opracowań o charakterze studialnym, analitycznym i eksperckim na potrzeby legislacji i praktyki obrotu prawnego, które nie zostały opublikowane.

       Imponujący jest szeroki zakres zainteresowań badawczych Jubilata. Koncentrują się one na prawie cywilnym (ze szczególnym uwzględnieniem zobowiązań umownych), prawie porównawczym, międzynarodowym prawie handlowym, prawie prywatnym międzynarodowym, międzynarodowym arbitrażu handlowym, historii prawa i juryslinwistyce. W każdej z tych dziedzin zaznaczył swoją on obecność wybitnymi, nierzadko prekursorskimi dziełami, które z uwagi na swój charakter i zakres często wykraczają poza ramy jednej tylko dziedziny.

    1. Osiągnięcia na polu prawa cywilnego i porównawczego

    1.1. Umowa leasingu

       Profesora Jerzego Poczobuta fascynowały zawsze nowe zjawiska prawne w obrocie gospodarczym, wśród nich zaś umowy zobowiązaniowe. Dlatego już w początkach swej działalności naukowej podjął badanie procesów wykształcania się nowych rodzajów umów cywilnych i handlowych, od etapu bezładnej i nieuporządkowanej praktyki, która miała na celu osiągnięcie uzgodnionego celu społeczno-gospodarczego, poprzez etap krystalizowania się określonych rozwiązań w postaci zwyczajów i zarysowania konturów tzw. umów nienazwanych, a skończywszy na etapie „nobilitacji” niektórych z tych umów przez prawodawcę w drodze ich normatywnego ujęcia i w konsekwencji zaliczenia do katalogu umów nazwanych. Nic więc dziwnego, że przedmiotem jego szczególnego zainteresowania stała się przed półwieczem i jest nadal umowa leasingu.

       Problematyce umowy leasingu poświęcił Jubilat kilkadziesiąt opracowań o różnym charakterze, wśród nich zaś – 2 monografie. Pierwszą w jego karierze naukowej a także w Polsce publikacją na ten temat był artykuł zamieszczony w numerze 3 „Studiów Prawniczych” z 1976 r. (1). Głównym wnioskiem z przeprowadzonych tam rozważań było ustalenie, że przeniesiona kontynent europejski konstrukcja prawna leasingu, ukształtowana w praktyce Stanów Zjednoczonych Ameryki, wyodrębnia się w nowy rodzaj umowy o specyficznej treści, którą w świetle polskiego prawa zobowiązań należy zakwalifikować jako umowę nienazwaną o charakterze mieszanym, składającą się głównie z elementów najmu i sprzedaży.

       Do problematyki umowy leasingu powrócił Jubilat po uzyskaniu doktoratu, mając przede wszystkim na względzie regulację umowy leasingu statku w §§ 87-89 enerdowskiej ustawy z 5 lutego 1976 r. o żegludze morskiej,  próbę unormowania umowy leasingu w art. 136-148 projektu polskiego kodeksu handlu międzynarodowego z czerwca 1981 r. (20) oraz podjęcie w 1974 r. przez Międzynarodowy Instytut Unifikacji Prawa Prywatnego z siedzibą Rzymie (UNIDROIT) prac nad ujednoliceniem regulacji międzynarodowego leasingu finansowanego w formie uniwersalnej konwencji. Projektowanej a następnie przyjętej na konferencji dyplomatycznej w 1988 r. w Ottawie konwencji poświęcił pięć artykułów, w tym jeden w języku niemieckim (24, 26, 28, 31, 34). Były to pierwsze opracowania na ten temat w Polsce i jedne z pierwszych na kontynencie europejskim. Poddał w nich krytycznej analizie główne założenie legislacyjne, definicję leasingu finansowanego i przyjęte w konwencji rozwiązania poszczególnych kwestii dochodząc do wniosku, iż stanowi ona nie w pełni zadowalającą próbę osiągnięcia kompromisu pomiędzy podejściem anglosaskim i kontynentalno-europejskim do umów zobowiązaniowych. Do głównych mankamentów konwencji zaliczył przyjęcie za jej przedmiot transakcji gospodarczej a nie umowy leasingu, zdefiniowanie tej transakcji za pomocą terminologii trudno przekładalnej na obowiązki stron oraz dyskusyjną regulację odpowiedzialności za naruszenie umowy. Mimo to uznał, iż konwencja UNIDROIT nadaje się do przyjęcia przez Polskę i stanowi obiecującą przesłankę dla rozpoczęcia prac nad unormowaniem umowy leasingu w kodeksie cywilnym.

       Szersze i bardziej pogłębione badania nad problematyką umowy leasingu umożliwił Jubilatowi pobyt w hamburskim Max-Planck Institut für Ausländisches und Internationales Privatrecht, przypadający na połowę lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia. Wtedy to narodził się niezwykle ambitny zamysł szeroko zakrojonego prawno-porównaczego studium, zawierającego światową panoramę regulacji tej umowy, na podstawie której możliwe będzie stworzenie modelu zobowiązaniowego leasingu i ustalenie, czy odznacza się on cechą nowości z perspektywy prawa polskiego. Przyjęcie tej koncepcji skutkowało w epoce przedinternetowej koniecznością przeprowadzenia bardzo żmudnych i czasochłonnych badań: po pierwsze, identyfikacji systemów prawnych, w których uregulowano umowę leasingu (niekoniecznie pod taką nazwą), po drugie, analizy przyjętych tam oraz w konwencji ottawskiej o leasingu koncepcji legislacyjnych i rozwiązań szczegółowych oraz stworzenia na tej podstawie umownych modeli zobowiązaniowych, po trzecie, pogrupowania tych modeli według określonych kryteriów, i wreszcie po czwarte, ich porównanie z modelami zobowiązaniowymi umów nazwanych polskiego prawa kontraktowego. Wymienione działania zostały uzupełnione wieloletnimi badaniami polskiej i zagranicznej praktyki leasingowej.

       Zamierzenie Jubilata zmaterializowało się w postaci rozprawy habilitacyjnej pt. Umowa leasingu w prawie krajowym i międzynarodowym, wydanej po raz pierwszy w 1994 r. (40). Miała ona jeszcze dwa kolejne wydania w latach 1995 (46) i 1996 (48), co w przypadku rozpraw habilitacyjnych stanowi wydarzenie bez precedensu. Tak szeroko zaprojektowanego i pogłębionego studium porównawczego nie było wówczas na świecie, a i współcześnie można je zestawić jedynie z nielicznymi opracowaniami, wśród których należy wymienić przede wszystkim pracę zbiorową pod redakcją M. Martinka,  M. Stoffelsa i S. Wimmer-Leonhardt pt. Handbuch des Leasingrechts (wyd. 2, München 2008). Rozprawa stanowi niezwykle cenny wkład do teorii umów obligacyjnych nie tylko z uwagi na omówienie treści i ustalenie charakteru prawnego oraz kwalifikację umowy leasingu z perspektywy prawa polskiego, ale również dlatego, że zawiera ciekawe rozważania na temat systematyki umów oraz związków umów, które jako ówcześnie nowe zjawisko zostało dostrzeżone po raz pierwszy w tym samym roku w doktrynie polskiej tylko jeszcze przez jednego autora, mianowicie prof. Adama Olejniczaka (Transakcje kompensacyjne w handlu międzynarodowym. Studium cywilnoprawne, Poznań 1994).                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       

       Przeprowadzona we wspomnianej rozprawie ocena całokształtu treści zobowiązaniowego stosunku leasingu finansowanego z punktu widzenia jego celu społeczno-gospodarczego i spełnianych przez niego funkcji stworzyła podstawę do zbudowania syntetycznej definicji regulującej go umowy, na którą składają się elementy przedmiotowo istotne w następującym układzie: finansujący zobowiązuje się zakupić rzecz od osoby trzeciej oraz oddać ją korzystającemu do używania i ewentualnie pobierania pożytków na czas zbliżony do okresu gospodarczej używalności rzeczy, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w określonych częściach sumę pieniędzy, odpowiadającą przynajmniej wartości rzeczy z chwili jej zakupu od osoby trzeciej, oraz prowizję, premię za zwiększone ryzyko i koszty operacyjne finansującego, a także odsetki od tej sumy. Konsekwencją tak zdefiniowanej umowy było stwierdzenie, że nie można jej zakwalifikować do kategorii którejkolwiek z umów nazwanych w polskim prawie cywilnym, a zatem stanowi ona wykształcony w obrocie rodzaj umowy nienazwanej, która podlega szczególnemu reżimowi prawnemu.

       Sformułowane przez Jubilata w rozprawie habilitacyjnej wnioski na temat istoty i charakteru prawnego umowy leasingu oraz zgłoszone tam propozycje terminologiczne dały asumpt polskiemu ustawodawcy do rozważenia możliwości i celowości unormowania jej w kodeksie cywilnym. Solidne podwaliny teoretyczne dla takiego przedsięwzięcia zostały wszak już stworzone. Na zlecenie Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego przy Ministrze Sprawiedliwości przygotował on w połowie 1997 r. projekt wstępny (51, 52) a następnie w listopadzie 1998 r. ostateczny projekt regulacji umowy leasingu w polskim kodeksie cywilnym wraz z uzasadnieniem, który w wersji nieznacznie tylko zmienionej został  przesłany do Sejmu jako projekt rządowy i tam uchwalony z niewielkimi poprawkami w ustawie z dnia 26 lipca 2000 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 74, poz. 857). W rezultacie przepisy o umowie leasingu zostały włączone do kodeksu cywilnego jako art. 7091-70918 zgrupowane w tytule XVII1 i weszły w życie dnia 9 grudnia 2000 r. (59, 60). Było to doniosłe wydarzenie, ponieważ ustawodawcy nieczęsto decydują się na podniesienie wykształconych w obrocie umów nienazwanych do rangi umów nazwanych. Umowę leasingu finansowanego unormowano np. w kodeksie cywilnym Federacji Rosyjskiej (54, 74), jednak w zbyt ścisłym nawiązaniu do podejścia przyjętego w konwencji ottawskiej z 1988 r. Regulacja umowy leasingu w polskim kodeksie cywilnym uporządkowała dotyczącą jej wcześniej chaotyczną i często mylącą siatkę pojęciową oraz wywarła duży wpływ na ujęcie leasingu w krajowym prawie podatkowym i bilansowym, a także stworzyła solidne podwaliny dla rozwoju praktyki leasingowej w Polsce.

        Opracowanie i wejście w życie kodeksowej regulacji umowy leasingu umożliwiło Jubilatowi kontynuację badań nad tą umową w rozprawie profesorskiej pt. Umowa leasingu (2002) (64) z zupełnie innej perspektywy: jako zjawiska ze sfery zobowiązań umownych uregulowanego w prawie pozytywnym. Rozprawa ta, mimo stosunkowo niewielkiej objętości, stanowi pierwsze i jak dotąd jedyne studium o charakterze monograficznym, w którym kompleksowo i w sposób systematyczny zostały omówione węzłowe zagadnienia tej umowy w świetle prawa polskiego: kodeksowa koncepcja umowy leasingu, jej zawarcie i forma, obowiązki i uprawnienia stron leasingu, możliwość i konsekwencje zbycia rzeczy oddanej w leasing, zakończenie umowy leasingu oraz jej porównanie z umowami podobnymi.

       Aspektom materialno-prawnym, kolizyjnym, podatkowym i porównawczym problematyki umowy leasingu Jubilat poświęcił w sumie – oprócz wspomnianych już opracowań – 21 części prac zbiorowych i artykułów.

       Za wybitne zasługi dla rozwoju leasingu w Polsce został on wyróżniony w październiku 2004  r. honorowym członkostwem Związku Przedsiębiorstw Leasingowych.

    1.2. Cywilne prawo porównawcze

       Większość opracowań wychodzących spod pióra Jubilata zawiera wątki prawnoporównawcze. Na szczególną uwagę z tego punktu widzenia zasługują jego publikacje w języku niemieckim, dotyczące różnych aspektów polskiego prawa prywatnego. Przybrały one charakter monografii, części prac zbiorowych i artykułów w renomowanych czasopismach. Wiele z nich powstało w ramach współpracy z wiodącymi ośrodkami nauki prawa w Niemczech.

       Pierwszą publikacją z tego zakresu był artykuł poświęcony polskiemu projektowi ustawowej regulacji umowy leasingu w handlu międzynarodowym, zamieszczony w zeszycie 4 „Recht der Internationalen Wirtschaft” z 1985 r. (20). Kolejna, dotycząca przedstawicielstwa handlowego w prawie polskim, została wydana w numerze 4 „Osteuropa-Recht” z 1991 r. (32).

       W ramach współpracy z prof. Christianem von Barem z Uniwersytetu w Osnabrück Jubilat opublikował w 1993 r. monografię na temat polskiego prawa czynów niedozwolonych jako część składową serii publikacji poświęconych prawu deliktowemu w Europie (38) oraz w 2000 r. monograficzny zarys polskiego prawa rzeczowego, stanowiący część pracy zbiorowej o prawie rzeczowym w Europie (57).

       Współpraca z hamburskim Max-Planck-Institut für Ausländisches und Internationales Privatrecht zaowocowała opracowaniami Jubilata zamieszczonymi w księgach jubileuszowych z różnych okazji: 70 rocznicy urodzin prof. Ulricha Drobniga (Der Leasingvertrag im Gesetzesentwurf von 1997 über die Änderung des polnischen Zivilgesetzbuches – eine Einführung, 1998) (34), 65 rocznicy urodzin prof. Kurta Siehra (Juristische Personen im polnischen IPR – Geschichte, heutiger Stand und Novellierungsentwurf, 2000 (37) oraz 75-lecia wspomnianego Instytutu (Die Regelung des Leasingvertrages im polnischen Zivilgesetzbuch- Abriꞵ, 2001) (41). W numerze 4 z 1987 r. wydawanego przez ten Instytut czasopisma o światowej renomie „Rabels Zeitschrift für Ausländisches und Internationales Privatrecht”  zamieszczono artykuł Jubilata pt. Internationales Finanzierungsleasing. Das UNIDROIT-Projekt – vom Entwurf (Rom 1987) zum Übereinkommen (Ottawa 1988) (24). Publikacja w tym czasopiśmie jest postrzegana w środowisku kolizjonistów i komparatystów jako przepustka do ścisłego grona najwybitniejszych znawców obydwu dziedzin prawa.

       Rezultatem współpracy z prof. Rudolfem Welserem z Uniwersytetu w Wiedniu były prace Jubilata publikowane w zbiorach składających się na serię wydawniczą Veröffentlichungen der Forschungsstelle für Europäische Rechtsentwicklung und Privatrechtsreform an der Rechtswissenschaftlichen Fakultät der Universität Wien: Geschichtlicher Hintergrund, heutiger Stand und Perspektiven des polnischen Privatrechts, w: Privatrechtsentwicklung in Zentral- und Osteuropa, 2008 (77); Polnisches Erbrecht. Heutiger Stand und Perspektiven seiner Änderung (współautor A. Mączyński), w: Erbrechtsentwicklung in Zentral- und Osteuropa, 2009 (80) oraz Kontroversen rund um culpa in contrahendo im polnischen Zivilrecht, w: Haftung aus Verschulden beim Vertragsabschlussin Zentral- und Osteuropa, 2012 (87).

       Zgoła odmiennie wyrażała się współpraca Jubilata z prof. Michaelem Martinkiem z Uniwersytetu Kraju Saary. Polegała ona bowiem głównie na sporządzeniu wspólnych opracowań w języku polskim, dotyczących niemieckojęzycznego prywatnego międzynarodowego i prawa cywilnego oraz historii prawa. Dwóch pierwszych dziedzin - publikacje historyczne zostaną omówione niżej w punkcie 5 - dotyczą następujące obszerne i wnikliwe studia: Doświadczenia Niemiec i Szwajcarii w kodyfikacji prawa prywatnego międzynarodowego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2003, zeszyt 4 (63) oraz Modernizacja prawa zobowiązań w niemieckim kodeksie cywilnym – przesłanki, przegląd rozwiązań, krytyka, w księdze jubileuszowej profesora Jerzego Rajskiego z 2007 r. (70). Jubilat opublikował również dwa opracowania poświęcone polskiej i rosyjskiej regulacji umowy leasingu w pracy zbiorowej pt. Handbuch des Leasingrechts z 2008 r. (73-74), której jednym ze współredaktorów jest prof. Martinek, a także opracowanie na temat regulacji wyboru prawa i stosowania prawa publicznego w części ogólnej polskiej ustawy kolizyjnej z 2011 r., zamieszczone w księdze jubileuszowej profesora Michaela Martinka (116).

    2. Osiągnięcia na polu międzynarodowego prawa handlowego

    2.1. Umowa kooperacji

       Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku wydawało się, że stosunki gospodarcze pomiędzy państwami socjalistycznymi i kapitalistycznymi zostaną w znacznej mierze oparte na nowym rodzaju kontraktów nazwanych kooperacyjnymi. Były one coraz częściej zawierane i dotyczyły świadczeń o dużej wartości. Ich przedmiotem był rozdział pomiędzy strony zadań w procesie produkcji przemysłowej. Konstrukcja zobowiązaniowa i charakter prawny tych umów rysowały się wtedy dosyć niejasno i dlatego wymagały pilnego zbadania. Wyzwanie to podjął Jubilat w rozprawie doktorskiej, której zmieniona wersja została opublikowana w 1982 r. nakładem Polskiej Izby Handlu Zagranicznego (12). Monografia ta była pierwszym w Polsce całościowym opracowaniem problematyki zobowiązaniowej kooperacji i nie miała odpowiedników za granicą. Poprzedziły ją wieloletnie badania międzynarodowej praktyki kooperacyjnej. Głównym rezultatem rozważań zawartych w rozprawie było dokonanie systematyki umów kooperacji przemysłowej z podziałem na trzy grupy: ramowe umowy kooperacyjne, na które składają się wstępne uzgodnienie dostaw, zobowiązanie specjalizacyjne i zobowiązanie z umowy ramowej, rozwinięte umowy kooperacyjne, z których wynika obowiązek wymiany przez strony określonych świadczeń wykonawczych, oraz częściowo rozwinięte umowy kooperacyjne, zawierające zobowiązanie do współpracy i część zobowiązań wykonawczych. Na podstawie ustaleń i propozycji de lege ferenda zawartych w tej rozprawie została opracowana regulacja umowy kooperacji w art. 280-287 projektu polskiego kodeksu handlu międzynarodowego z czerwca 1981 r., który nie doczekał się jednak przekształcenia w prawo obowiązujące. Problematyce umów kooperacji Jubilat poświęcił jeszcze 12 innych publikacji (4, 5, 6, 8, 9, 10, 12, 15, 16, 18, 19, 22), z których 3 przygotował we współpracy z A. W. Wiśniewskim (8,18, 22).

    2.2. Międzynarodowy leasing handlowy

       Prawie połowa opracowań Jubilata na temat umowy leasingu dotyczy jej odmiany w międzynarodowym obrocie handlowym. Problematyce tej poświęcił  - oprócz rozprawy habilitacyjnej – studium pt. Leasing w tomie 9 Systemu prawa handlowego z 2013 r. (96). Zawiera ono omówienie: koncepcji umowy leasingu, krajowych antecedencji w zakresie regulacji umowy międzynarodowego leasingu, prawa jednolitego w konwencji UNIDROIT o międzynarodowym leasingu finansowanym z 1988 r. i konwencji moskiewskiej o międzypaństwowym leasingu z 1998 r., a także istoty oraz znaczenia materialno-prawnego i kolizyjno-prawnego związku umowy leasingu i umowy dostawy. Prócz tego Jubilat sporządził na temat wspomnianej konwencji UNIDROIT następujące publikacje w języku polskim: Koncepcja umowy leasingu w projekcie konwencji UNIDROIT z 1987 r. w zeszycie 4 „Państwa i Prawa” z 1988 r. (26), Uwagi w sprawie projektu konwencji UNIDROIT o międzynarodowym leasingu finansowanym w tomie 13 „Problemów Prawnych Handlu Zagranicznego” z 1989 r. (28), Umowa leasingu w konwencji UNIDROIT o międzynarodowym leasingu finansowanym (Ottawa 1988) w numerach 4, 7 i 8 „Przeglądu Podatkowego” z 1991 r. (31), Konwencja UNIDROIT o międzynarodowym leasingu finansowanym (Ottawa 1988 r.) w tomie 16 „Problemów Prawnych Handlu Zagranicznego” z 1992 r. (34) oraz Podstawowe założenia konwencji UNIDROIT z 1988 r. o leasingu w numerze 1 „Kwartalnika Prawno-Ekonomicznego” z 1996 r. (48).

    2.3. Pojęcie międzynarodowego prawa handlowego

       Pojęcie międzynarodowego prawa handlowego jest różnie rozumiane na świecie. Analizie przedmiotu i zakresu tego prawa w systemach prawnych o odmiennych tradycjach Jubilat poświęcił trzy wnikliwe studia: Pojęcie międzynarodowego prawa handlowego u progu nowego stulecia w księdze pamiątkowej 50-lecia Instytutu Nauk Prawnych PAN z 2006 r. (69), Ewolucja pojęcia międzynarodowego prawa handlowego w tomie 1 „Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego” z 2007 r. (72) oraz The Notion of International Trade Law at the Beginning of the 21st Century– the Polish Perspective w numerze 54 „Studia Iuridica” z 2012 r. (90).  Na podstawie przeprowadzonych tam rozważań sformułował pogląd, że międzynarodowe prawo handlowe należy z polskiej perspektywy zdefiniować jako zespół norm merytorycznych, kolizyjnych i procesowych, regulujących prywatnoprawne stosunki międzynarodowego obrotu gospodarczego, które są tworzone w drodze legislacji międzynarodowej. Przyjęte w tych publikacjach podejście badawcze, polegające na poddaniu analizie bardzo szerokiej palety przeróżnych definicji międzynarodowego prawa handlowego, nie znajduje odpowiednika w literaturze światowej.

       Nie sposób nie wspomnieć również o przeglądowym opracowaniu Jubilata pt. Organizacje promujące rozwój międzynarodowego prawa handlowego. Charakter prawny, cele, struktura, osiągnięcia. Na przykładzie UNCITRAL i MIH w księdze jubileuszowej profesora Maksymiliana Pazdana z 2005 r. (66), które stanowi swoiste kompendium wiedzy o tych organizacjach. Organizacji międzynarodowych tworzących międzynarodowe prawo handlowe dotyczy także jego praca pt. Harmonizacja prawa prywatnego w skali światowej a regionalna integracja gospodarcza. IV kongres UNIDROIT, Rzym, 26-28 września 2002 r., zamieszczona w księdze jubileuszowej profesora Stanisława Sołtysińskiego z 2005 r. (68).

    3. Osiągnięcia Jubilata na polu prawa prywatnego międzynarodowego

    3.1. Opracowania dotyczące projektowanej kodyfikacji prawa prywatnego międzynarodowego

       Pierwszą znaczącą publikacją Jubilata z zakresu prawa prywatnego międzynarodowego i zarazem porównawczego było opracowanie pt. Kodyfikacje prawa prywatnego międzynarodowego Albanii, Austrii, CSRS, Egiptu, Grecji, Hiszpanii, Jugosławii, NRD, Portugalii, RFN, Szwajcarii, Turcji, Węgier, Włoch, ZSRR, EWG, 1991 (29), zawierające polskie przekłady obowiązujących ówcześnie w tych państwach aktów prawa kolizyjnego. Podobnym zbiorem źródeł tego prawa mogła poszczycić się wtedy jedynie RFN.

       Kolejne publikacje Jubilata z tej dziedziny powstały w związku z podjęciem w styczniu 2001 r. prac nad reformą polskiego prawa prywatnego międzynarodowego. Na szczególne uznanie w tej grupie zasługują dwa opracowania: jedno dotyczące statutu personalnego osób prawnych oraz drugie poświęcone niemieckiej i szwajcarskiej kodyfikacji prawa kolizyjnego (przygotowanej wspólnie z M. Martinkiem). W artykule pt. Osoby prawne w polskim prawie prywatnym międzynarodowym. Projekt nowelizacji ustawy, opublikowanym w zeszycie 4 r. „Kwartalnika Prawa Prywatnego” z 2000 r. (58), omówił nie tylko stan ówczesny regulacji tego zagadnienia, ale również zgłosił propozycje de lege ferenda. Opowiedział się za poddaniem osób prawnych prawu obowiązującemu w ich siedzibie statutowej i zaprojektował niewyczerpujący wykaz zagadnień, które należy oceniać według tego prawa. Artykułem tym zapoczątkował trwającą do dziś ożywioną dyskusję, w której biorą udział zarówno przedstawiciele polskiej doktryny, jak też praktyki. Zgłoszony przez Jubilata projekt regulacji statutu personalnego osób prawnych został zasadniczo przejęty do art. 17 ust. 1 i 3 ustawy Prawo prywatne międzynarodowe z 2011 r.

       Opracowany wspólnie z prof. Michaelem Martinkiem artykuł pt. Doświadczenia Niemiec i Szwajcarii w kodyfikacji prawa prywatnego międzynarodowego, zamieszczony w zeszycie 4 „Kwartalnika Prawa Prywatnego” z 2003 r. (64), zawiera pogłębione rozważania na temat kształtowania się koncepcji i obecnego stanu unormowań kolizyjnych w tych państwach. Oceny i sugestie zawarte w tym artykule stanowiły ważki głos w dyskusji nad kształtem opracowywanego projektu nowej ustawy kolizyjnej.

    3.2. Komentarz i inne opracowania dotyczące ustawy kolizyjnej z 2011 r.

       Szybki rozwój transgranicznego obrotu prawnego podmiotów polskich w sprawach z zakresu prawa prywatnego, który stanowi z kolei rezultat postępującej globalizacji, masowego korzystania z Internetu i otwarcia się Polski na świat, spowodował potrzebę modernizacji krajowego prawa prywatnego międzynarodowego. Zmaterializowała się ona w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r., poz. 1792). Pierwszy profesjonalny komentarz do tej ustawy został opracowany przez zespół autorów pod redakcją naukową Jubilata (106). W skład zespołu weszło 12 przedstawicieli krajowej doktryny prawa kolizyjnego z renomowanych ośrodków akademickich Warszawy, Krakowa i Poznania. Komentarz jest przeznaczony zarówno dla praktyków, jak i teoretyków prawa, a także studentów. Zawiera szczegółowe omówienie przepisów wspomnianej ustawy z uwzględnieniem krajowego piśmiennictwa i orzecznictwa. Spotkał się on z bardzo pozytywnym przyjęciem w środowisku specjalistów prawa prywatnego międzynarodowego.

       Jubilat opracował następujące przepisy komentarza: art. 1 – przedmiot i zakres ustawy, art. 4 – wybór prawa właściwego, art. 6 - stosowanie prawa publicznego, art. 9 – prawo niejednolite, art. 10 – statut zastępczy i art. 39-40 – statut umowy o arbitraż. Znacznym wyzwaniem było skomentowanie art. 4, 6 i 39-40, ponieważ nie miały one odpowiedników w poprzednim stanie prawnym.

       Z uwagi na szczególny charakter prawa prywatnego międzynarodowego, wyrażający się w swoistych instytucjach i oryginalnej siatce pojęciowej, konieczne było poprzedzenie uwag do komentowanych przepisów wspomnianej ustawy obszernym wprowadzeniem, które Jubilat opracował wspólnie z Andrzejem W. Wiśniewskim (107). We wprowadzeniu zostały omówione następujące zagadnienia, których znajomość jest niezbędna dla zrozumienia założeń i zasad prawa prywatnego międzynarodowego jako prawa kolizyjnego: pojęcie, funkcje i cele prawa prywatnego międzynarodowego, geneza i ewolucja tego prawa, aktualność koncepcji F. K. von Savigny’ego, krytyka głównych koncepcji „amerykańskiej rewolucji kolizyjnej”, doskonalenie i zagrożenia dla podejścia Savigny’ego, źródła prawa prywatnego międzynarodowego, systematyka tego prawa, stosowanie szczegółowych norm kolizyjnych oraz kolizje drugiego stopnia. Godna szczególnej uwagi jest zawarta tam propozycja nowego spojrzenia na zagadnienie kwalifikacji w prawie prywatnym międzynarodowym. Tak zaprojektowane wprowadzenie stanowi kompendium wiedzy z dziedziny prawa kolizyjnego, które można stawiać w jednym szeregu z opracowaniami podręcznikowymi.

       W niespełna rok po wejściu w życie ustawy kolizyjnej z 2011 r. odbyła się na Wydziale prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego ogólnopolska konferencja Współczesne wyzwania prawa prywatnego międzynarodowego. Jej organizatorem była kierowana przez Jubilata Katedra Międzynarodowego Prawa Prywatnego i Handlowego. Na konferencji, którą uznano za pierwszy krajowy zjazd katedr prawa prywatnego międzynarodowego, wygłoszono 23 referaty nawiązujące do tej ustawy, które zostały wydane dwa lata później w zbiorze pod jego redakcją (94). Referat Jubilata dotyczył węzłowych aspektów stosowania prawa publicznego w  świetle nowej  ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym (95). Stanowił on w polskim piśmiennictwie drugą w kolejności znaczącą wypowiedź poświęconą temu zagadnieniu, po artykule prof. Wojciecha Popiołka zamieszczonym przed trzema dekadami w tomie 12 „Problemów Prawnych Handlu Zagranicznego” z 1988 r.

       Po wejściu w życie ustawy Prawo prywatne międzynarodowe z 2011 r. Jubilat opublikował też dwa inne znaczące opracowania: w księdze jubileuszowej profesora Wojciecha Popiołka z 2017 r. (114) zawarł rozważania na temat regulacji wyboru prawa w części ogólnej tej ustawy, natomiast w tomie 24 „Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego” z 2019 r. zamieścił artykuł o interesie w prawie prywatnym międzynarodowym (w nawiązaniu do doktryny niemieckiej), który należy uznać za znaczący wkład do krajowej teorii tego prawa.

    4. Osiągnięcia Jubilata na polu międzynarodowego arbitrażu handlowego

       Profesor Jerzy Poczobut nie tylko występował w charakterze przewodniczącego lub członka zespołu orzekającego w wielu procesach z zakresu krajowego oraz międzynarodowego arbitrażu handlowego i inwestycyjnego, ale wniósł również duży wkład do teorii i legislacji dotyczącej tych sposobów rozstrzygania sporów.

       W ramach teorii arbitrażu na szczególne podkreślenie i niezwykle wysoką ocenę zasługuje jego obszerne i przekrojowe studium poświęcone zagadnieniom kolizyjnoprawnym w międzynarodowym arbitrażu handlowym, które ukazało się w tomie 8 Systemu prawa handlowego, wydanego dwukrotnie w latach 2010 (82) i 2015 (101). Omówił tam, na podstawie wybranej literatury światowej: prawo właściwe dla umowy o arbitraż, zdatności arbitrażowej sprawy, zdolności arbitrażowej stron umowy o arbitraż i umowy stron sporu z arbitrem, a także podstawy orzekania przez sąd arbitrażowy w przedmiocie sporu, wybór przez strony prawa właściwego dla tego przedmiotu, ustalenie przez sąd arbitrażowy prawa właściwego dla przedmiotu sporu i prawo właściwe dla postępowania arbitrażowego. To na wskroś oryginalne opracowanie ma charakter prekursorski pod względem układu i zawartości nie tylko w piśmiennictwie krajowym.

       Prawu właściwemu dla umowy o arbitraż poświecił Jubilat odrębne studium, które ukazało się w tomie 20B Systemu prawa prywatnego z 2015 r. (100). Omówił w nim, uwzględniając wybraną literaturę na świecie: źródła prawa kolizyjnego dla umowy o arbitraż, kwalifikację kolizyjnoprawną pojęcia tej umowy, legislacyjne koncepcje określenia jej statutu, międzynarodowy charakter umowy o arbitraż w świetle polskiej ustawy kolizyjnej z 2011 r., statut podstawowy tej umowy oraz statut jej formy.

       Należy również wspomnieć o prekursorskim w piśmiennictwie krajowym opracowaniu pióra Jubilata na temat stosowania krajowego prawa publicznego w międzynarodowym arbitrażu handlowym, które ukazało się w księdze jubileuszowej doktora Andrzeja Tynela z 2012 r. (89). Jubilat był współredaktorem tej księgi, a także ksiąg jubileuszowych doktora habilitowanego Tadeusza Szurskiego z 2008 r. (75) oraz doktora Macieja Tomaszewskiego z 2016 r. (103); większość zawartych w nich opracowań dotyczy prawnej problematyki arbitrażu.

       Znaczący wkład Jubilata do legislacji dotyczącej międzynarodowego arbitrażu wyraża się w dwóch jego publikacjach dotyczących projektowanej regulacji prawa właściwego dla umowy o arbitraż: Umowa o arbitraż w projekcie ustawy ze stycznia 2007 r. – prawo prywatne międzynarodowe. Wybrane zagadnienia węzłowe, w powołanej już wyżej księdze jubileuszowej T. Szurskiego, oraz Statut formy umowy o arbitraż w polskim prawie prywatnym międzynarodowym – wprowadzenie do problematyki, w księdze jubileuszowej profesora Andrzeja Całusa z 2009 r. (81). Zawarł w nich ocenę wówczas obowiązujących i projektowanych rozwiązań oraz zgłosił propozycje de lege ferenda.

    5. Osiągnięcia Jubilata na polu historii prawa

       Dosyć rozbudowane wątki historyczne pojawiły się już w rozprawie habilitacyjnej Jubilata o leasingu. Doznały one jednak pełniejszego rozwinięcia dopiero w nawiązaniu do prawa niemieckiego. Zainteresowanie Jubilata prawem niemieckim nie ograniczyło się tylko do płaszczyzny pozytywnego cywilnego prawa materialnego i kolizyjnego, ale rozciągnęło się również na historię tego prawa. Z inicjatywy prof. Andrzeja Mączyńskiego, redaktora naczelnego „Kwartalnika Prawa Prywatnego”, prof. Jerzy Poczobut podjął się wspólnie z prof. Michaelem Martinkiem z Wydziału Prawa Uniwersytetu Kraju Saary w Saarbrücken przybliżenia polskiej doktrynie sylwetek najwybitniejszych cywilistów niemieckich. Opracowania biograficzne miały zawierać, oprócz szczegółowego omówienia stworzonego przez nich dzieła, również opis kolei ich życia osobistego i zawodowego na tle epoki, w której żyli, a także współczesną ocenę wkładu, jaki wnieśli do światowej nauki prawa prywatnego. Bohaterami tego swoistego pocztu byli: Friedrich Karl von Savigny (71), Otto von Gierke (78), Rudolf von Jhering (79), Karl Larenz (83) i Ernst Rabel (84). Stanowi on istotny wkład do kontynuowanego przez „Kwartalnik …” cyklu biografii wybitnych przedstawicieli polskiej i obcej nauki prawa prywatnego. Ich autorzy wzorują się w znacznym stopniu na wypracowanej przez „spółkę Martinek-Poczobut” formule prezentacji bohaterów.


    [1] Odnośniki w tekście wskazują pozycje zamieszczone niżej w wykazie publikacji Jubilata (s. …-…).

  • Publikacje

    WYKAZ PUBLIKACJI PPROFESORA JERZEGO POCZOBUTA

     

    1. Z problematyki umowy leasingu, „Studia Prawnicze” 1976, nr 3

    2. Recenzja pracy zbiorowej Handbuch der Aussenhandelsverträge, t. I i II, Berlin 1972 i 1974, „Przegląd Stosunków Międzynarodowych” 1976, nr 6

     

    3. Recenzja pracy F. Levcika i J. Stankovsky’ego: Industrielle Kooperation zwischen Ost und West, Berlin - New York 1977, „Przegląd Stosunków Międzynarodowych” 1978, nr 6

     

    4. Guide on Drawing up International Contracts on Industrial Co-operation, przekład z języka angielskiego, Warszawa 1979

     

    5. Problematyka prawna międzynarodowej kooperacji przemysłowej (sprawozdanie z konferencji naukowej na Uniwersytecie Warszawskim), „Państwo i Prawo” 1980, z. 4

     

    6. Treść i charakter prawny kontraktów kooperacji przemysłowej z firmami kapitalistycznymi, w: Prawne problemy międzynarodowej kooperacji przemysłowej, Warszawa 1981

     

    7. Umowa agencji w szwajcarskim prawie cywilnym, „Informacja Prawna”, Polska Izba Handlu Zagranicznego, 1981, nr 6-7

    8. W sprawie charakteru prawnego umowy kooperacji, „Problemy Prawne Handlu Zagranicznego” 1981, t. 5 (współautor A. W. Wiśniewski)

    9. Treść umów kooperacji przemysłowej przedsiębiorstw polskich z firmami kapitalistycznymi, „Handel Zagraniczny” 1981, nr 6, 8-9

    10. Typologia i zarys treści umów regulujących bieżącą kooperację przemysłową przedsiębiorstw polskich z firmami zachodnimi, „Doskonalenie Kadr Kierowniczych” 1981, nr 10

    11. Leasing w handlu międzynarodowym, „Handel Zagraniczny” 1982, nr 3

    12. Umowy kooperacji przemysłowej z firmami kapitalistycznymi (wybrane zagadnienia prawne), Warszawa 1982

    13. Recenzja pracy O. Vartolomeeva: Transnationalnite korporacji, Sofia 1979, „Problemy Prawne Handlu Zagranicznego” 1982, t. 6

    14. Austriacka ustawa związkowa z 5 VII 1978 o prawie prywatnym międzynarodowym, „Informacja Prawna”, Polska Izba Handlu Zagranicznego, 1983, nr 3-4

    15. Specyfika podmiotowa umów kooperacji przemysłowej z firmami kapitalistycznymi (podmioty polskie), „Problemy Prawne Handlu Zagranicznego” 1983, t. 7

    16. Recenzja pracy J. Marciniuka: Umowa leasingu i jej zastosowanie w handlu zagranicznym, Warszawa 1982, „Państwo i Prawo” 1983, z. 6

    17. Konwencja EWG o prawie właściwym dla umownych stosunków zobowiązaniowych z 19 czerwca 1980 r., „Przegląd Stosunków Międzynarodowych”, cz. 1 – 1983, nr 6, cz. 2 – 1984, nr 4

    18. On the Legal Character of the Contract of Co-operation and the Perspectives of Its Regulation, „Polish Yearbook of International Law” 1983, t. XII, (współautor A. W. Wiśniewski)

    19. Umowy kooperacyjne z kontrahentami z II obszaru płatniczego (informacje i wskazówki), wkładka do „Rynków Zagranicznych” 1984, nr 96-97 (współautorzy: R. Pac, J. Szarski, E. Tabaczyński, A. W. Wiśniewski)

    20. Polnischer Gesetzentwurf eines Leasingvertrages im internationalen Handel, „Recht der Internationalen Wirtschaft” 1985, z. 2

    21. Recenzja pracy zbiorowej: Handbuch der Aussenhandelsverträge, Hrsg. F. Enderlein, t. IV, Berlin 1982, „Problemy Prawne Handlu Zagranicznego” 1985, t. 9

    22. Wzorzec umowy kooperacyjnej z komentarzem, Warszawa 1986 (współautor Andrzej W. Wiśniewski)

    23. Nowa ustawa RFN o prawie prywatnym międzynarodowym, „Informacja Prawna”, Polska Izba Handlu Zagranicznego, 1987, nr 2-3

    24. Internationales Finanzierungsleasing. Das UNIDROIT-Projekt - vom Entwurf (Rom 1987) zum Übereinkommen (Ottawa 1988), „Rabels Zeitschrift für Ausländisches und Internationales Privatrecht” 1987, z. 4

    25. Nowe prawo prywatne międzynarodowe RFN, „Przegląd Stosunków Międzynarodowych” 1988, nr 2

    26. Koncepcja umowy leasingu w projekcie konwencji UNIDROIT z 1987 r., „Państwo i Prawo” 1988, z. 4

    27. Nowe szwajcarskie prawo prywatne międzynarodowe, „Informacja Prawna”, Polska Izba Handlu Zagranicznego, 1989, nr 3-11

    28. Uwagi w sprawie projektu konwencji UNIDROIT o międzynarodowym leasingu finansowanym, „Problemy Prawne Handlu Zagranicznego” 1989, t. 13

    29. Kodyfikacje prawa prywatnego międzynarodowego Albanii, Austrii, CSRS, Egiptu, Grecji, Hiszpanii, Jugosławii, NRD, Portugalii, RFN, Szwajcarii, Turcji, Węgier, Włoch, ZSRR, EWG, Warszawa 1991

    30. Wszystko o leasingu, „Przegląd Podatkowy” 1991, nr 3

    31. Umowa leasingu w konwencji UNIDROIT o międzynarodowym leasingu finansowanym (Ottawa 1988), „Przegląd Podatkowy” 1991, nr 4, 7-8

    32. Das Recht der Handelsvertretung in Polen, „Osteuropa-Recht” 1991, nr 4

    33. Źródła prawa prywatnego międzynarodowego, cz. I, Austria, CSRS, Jugosławia, NRD, Szwajcaria, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1992

    34. Konwencja UNIDROIT o międzynarodowym leasingu finansowanym (Ottawa 1988 r.), „Problemy Prawne Handlu Zagranicznego” 1992, t. 16

    35. Beitrag zur Übersetzung von IPR-Texten am Beispiel der Übersetzung aus dem Deutschen ins Polnische, w: Übersetzen, verstehen, Brücken Bauen. Geistenswissenschaftliches und literarisches Übersetzen im internationalen Kulturaustausch, red. A. P. Frank, K.-J. Maass, F. Paul, H. Turk, Berlin 1993

    36. Recenzja pracy zbiorowej: Gemeinsames Privatrecht in der Europäischen Gemeinschaft, Hrsg. P.-Ch. Müller-Graff, Baden-Baden 1993, „Polish Yearbook of International Law” 1993, t. XX

    37. Contents of „Problemy Prawne Handlu Zagranicznego” 1994, t. XVII, „Polish Yearbook of International Law” 1993, t. XX

    38. Landesbericht Polen, w: Deliktrecht in Europa, red. Ch. von Bar, Köln - Berlin - Bonn - München 1993

     

    39. Uwagi o tłumaczeniu tekstów prawa prywatnego międzynarodowego – na przykładzie tłumaczenia z języka niemieckiego na język polski, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1993, z. 2

    40. Umowa leasingu w prawie krajowym i międzynarodowym, wyd. 1, Warszawa 1994

    41. Słownik terminów traktatów europejskich francusko-niemiecko-angielsko-polski, Warszawa 1994 (współautorzy: W. Czapliński, J. Poczobut, A. Przyborowska-Klimczak, E. Skrzydło-Tefelska, A. Wyrozumska)

    42. Integracja europejska a narodowe kultury prawne (Bamberg, 19-23 września 1993 r.), „Problemy Prawne Handlu Zagranicznego” 1994, t. 18

    43. Leasing w prawie o podatku dochodowym, „Monitor Podatkowy” 1994, nr 3

    44. Rechtsfragen der Transformation in Polen. Schweizerisch-polnisches Kolloquium, red. J. Aregger, J. Poczobut, M. Wyrzykowski, Kraków 1995 (współredakcja)

    45. Leasing im polnischen Einkommensteuerrecht, w: Rechtsfragen der Transformation in Polen. Schweizerisch-polnisches Kolloquium, red. J. Aregger, J. Poczobut, M. Wyrzykowski, Kraków 1995

    46. Umowa leasingu w prawie krajowym i międzynarodowym, wyd. 2, Warszawa 1995

    47. Regulacja umowy leasingu w czeskim i słowackim kodeksie handlowym, „Państwo i Prawo” 1996, z. 1  

    48. Podstawowe założenia konwencji Unidroit z 1988 r. o leasingu, „Kwartalnik Prawno-Ekonomiczny” 1996, nr 1

    49. Umowa leasingu w prawie krajowym i międzynarodowym, wyd. 3 rozszerzone, Warszawa 1996

    50. Nowe regulacje umowy leasingu w Ameryce Łacińskiej, w: Księga pamiątkowa ku czci Profesora Leopolda Steckiego, red. M. Bączyk, J. A. Piszczek, E. Radomska, M. Wilke, Toruń 1997

    51. Projekt regulacji umowy leasingu w polskim kodeksie cywilnym, „Przegląd Legislacyjny” 1997, nr 3

    52. Der Leasingvertrag im Gesetzesentwurf von 1997 über die Änderung des polnischen Zivilgesetzbuches - eine Einführung, w: Festschrift für Ulrich Drobnig, red. J. Basedow, K. J. Hopt, H. Kötz, Tübingen 1998

    53. Leasing - akty prawne. Regulacja potrzebna od zaraz, w: Polski rynek nieruchomości, Warszawa 1998

    54. Umowa leasingu w nowym kodeksie cywilnym Rosji, w: Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Profesora Kazimierza Kruczalaka, „Gdańskie Studia Prawnicze” 1999, t. V

    55. Zur Reform des polnischen Zivilrechts (mit einigen rechtsvergleichenden Bemerkungen), „Zeitschrift für Europäisches Privatrecht” 1999, nr 1

    56. Juristische Personen im polnischen IPR - Geschichte, heutiger Stand und Novellierungsentwurf, w: Private Law in the International Arena. From National Conflict Rules Towards Harmonization and Unification. Liber Amicorum Kurt Siehr, red J. Basedow, I. Meier, A. K. Schnyder, T. Einhorn, D. Girsberger, The Hague 2000

    57. Polen, w: Sachenrecht in Europa, red. Ch. von Bar, t. II, Osnabrück 2000

    58. Osoby prawne w polskim prawie prywatnym międzynarodowym. Projekt nowelizacji ustawy, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2000, z. 3

    59. Odrębna regulacja umowy leasingu w kodeksie cywilnym, „Monitor Rachunkowości i Finansów” 2000, nr 11

     

    60. Die Regelung des Leasingvertrages im polnischen Zivilgesetzbuch - Abriss, w: Aufbruch nach Europa: 75 Jahre Max-Planck-Institut für Privatrecht, red. J. Basedow, U. Drobnig, R. Ellger, K. J. Hopt, H. Kötz, R. Kulms, E.-J. Mestmäcker, Tübingen 2001

     

    61. Prawo prywatne międzynarodowe Republiki Federalnej Niemiec. Wprowadzenie; Ustawa z dnia 18 sierpnia 1896 r. wprowadzająca kodeks cywilny, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2001, z. 2

    62. Właściwość prawa dla umowy leasingu - zagadnienia węzłowe, „Rejent” 2001, nr 7-8

    63. Umowa leasingu, Warszawa 2002

    64. Doświadczenia Niemiec i Szwajcarii w kodyfikacji prawa prywatnego międzynarodowego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2003, z. 4 (współautor M. Martinek)

     

    65. Leasing, w: System prawa prywatnego, red. Z. Radwański, t. 8, Prawo zobowiązań - część szczegółowa, red. M. Panowicz-Lipska,  wyd. 1, Warszawa 2004

     

    66. Organizacje promujące rozwój międzynarodowego prawa handlowego. Charakter prawny, cele, struktura, osiągnięcia. Na przykładzie UNCITRAL i MIH, w: Księga pamiątkowa ku czci Profesora Maksymiliana Pazdana, red. L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar, Zakamycze 2005

     

    67. Osoby, pełnomocnictwo, czynności prawne i dawność w projekcie ustawy prawo prywatne międzynarodowe z września 2004 r. - wprowadzenie do dyskusji, w: Księga pamiątkowa dla uczczenia 70. urodzin Profesora Eugeniusza Piontka, red. A. Łazowski,R. Ostrihansky, Zakamycze 2005

     

    68. Harmonizacja prawa prywatnego w skali światowej a regionalna integracja gospodarcza. IV kongres UNIDROIT, Rzym 26-28 września 2002 r., w: Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, red. M. Kępiński, A. Koch, A. Nowicka, Z. Radwański, A. J. Szwarc, S. Wronkowska, F. Zedler, Poznań 2005

     

    69. Pojęcie międzynarodowego prawa handlowego u progu nowego stulecia, w: Prawo w XXI wieku. Księga pamiątkowa 50-lecia Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, red. W. Czapliński, Warszawa 2006

     

    70. Modernizacja prawa zobowiązań w niemieckim kodeksie cywilnym - przesłanki, przegląd rozwiązań, krytyka, w: W kierunku europeizacji prawa prywatnego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Jerzemu Rajskiemu, red. A. Brzozowski, W. Kocot, K. Michałowska, Warszawa 2007 (współautor M. Martinek)

     

    71. Friedrich Karl von Savigny (1779-1861) - życie i dzieło, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2007, z. 1 (współautor M. Martinek)

     

    72. Ewolucja pojęcia międzynarodowego prawa handlowego, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2007, z. 1

     

    73. Das Leasingrecht in Polen, w: Handbuch des Leasingrechts, wyd. 2, red. M. Martinek, M. Stoffels, S. Wimmer-Leonhardt, München 2008

     

    74. Das Leasingrecht in Russland, w: Handbuch des Leasingrechts, wyd. 2, red. M. Martinek, M. Stoffels, S. Wimmer-Leonhardt, München 2008

    75. Międzynarodowy i krajowy arbitraż handlowy u progu XXI wieku. Księga pamiątkowa dedykowana Doktorowi Habilitowanemu Tadeuszowi Szurskiemu, red. P. Nowaczyk, S. Pieckowski, J. Poczobut, A. Szumański, A. Tynel, Warszawa 2008, s. 340 (współredakcja)

    76. Umowa o arbitraż w projekcie ustawy ze stycznia 2007 r. - prawo prywatne międzynarodowe. Wybrane zagadnienia węzłowe, w: Międzynarodowy i krajowy arbitraż handlowy u progu XXI wieku. Księga pamiątkowa dedykowana Doktorowi Habilitowanemu Tadeuszowi Szurskiemu, red. P. Nowaczyk, S. Pieckowski, J. Poczobut, A. Szumański, A. Tynel, Warszawa 2008

    77. Geschichtlicher Hintegrund, heutiger Stand und Perspektiven des polnischen Privatrechts, w: Privatrechtsentwicklung in Zental- und Osteuropa, red. R. Welser, Veröffentlichungen der Forschungsstelle für Europäische Rechtsentwicklung und Privatrechtsreform an der Rechtwissenschaftlichen Fakultät der Universität Wien, t. 1, Wien 2008

    78. Otto von Gierke (1841-1921). Życie i dzieło, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2008, z. 2 (współautor M. Martinek)

    79. Rudolf von Jhering (1818-1892). Życie i dzieło, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2009, z. 1 (współautor M. Martinek)

    80. Polnisches Erbrecht. Heutiger Stand und Perspektiven seiner Änderung, w: Erbrechtsentwicklung in Zentral- und Osteuropa, red. R. Welser, Veröffentlichungen der Forschungsstelle für Europäische Rechtsentwicklung und Privatrechtsreform an der Rechtwissenschaftlichen Fakultät der Universität Wien, t. 2, Wien 2009 (współautor A. Mączyński)

    81. Statut formy umowy o arbitraż w polskim prawie prywatnym międzynarodowym - wprowadzenie do problematyki, w: Studia i rozprawy. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Całusowi, red. A. Janik, Warszawa 2009

    82. Zagadnienia kolizyjno-prawne w międzynarodowym arbitrażu handlowym, w: System prawa handlowego, red. S. Włodyka, t. 8, Arbitraż handlowy, red. A. Szumański, wyd. 1, Warszawa 2010

     

    83. Karl Larenz (1918-1992). Życie i dzieło, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2010, z. 1 (współautor M. Martinek)

    84. Ernst Rabel (1874-1955). Życie i dzieło, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2011, z. 1 (współautor M. Martinek)

    85. Leasing, w: System prawa prywatnego, t. 8, red. Z. Radwański,  Prawo zobowiązań - część szczegółowa, red. J. Panowicz-Lipska,  wyd. 2 uaktualnione i rozszerzone, Warszawa 2011

    86. Statut personalny osób prawnych w projekcie ustawy – Prawo prywatne  międzynarodowe z sierpnia 2010 r., w: Aurea Praxis - Aurea Theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, red. J. Gudowski, K. Weitz, t. II, Warszawa 2011

    87. Kontroversen rund um die culpa in contrahendo im polnischen Zivilrecht, w: Haftung aus Verschulden beim Vertragsabschluss in Zentral- und Osteuropa, red. R. Welser, Veröffentlichungen der Forschungsstelle für Europäische Rechtsentwicklung und Privatrechtsreform an der Rechtwissenschaftlichen Fakultät der Universität Wien, t. V, Wien 2012

    88. Arbitraż i mediacja. Księga jubileuszowa dedykowana doktorowi Andrzejowi Tynelowi, red. M. Łaszczuk, M. Furtek, S. Pieckowski, J. Poczobut, A. Szumański, M. Tomaszewski, Warszawa 2012 (współredakcja)

    89. Stosowanie krajowego prawa publicznego w międzynarodowym arbitrażu handlowym, w: Arbitraż i mediacja. Księga jubileuszowa dedykowana doktorowi Andrzejowi Tynelowi, red. M. Łaszczuk, M. Furtek, S. Pieckowski, J. Poczobut, A. Szumański, M. Tomaszewski, Warszawa 2012

    90. The Notion of International Trade Law at the Beginning of the 21st Century – the Polish Perspective, “Studia Iuridica” 2012, t. 54

    91. Prawo międzynarodowe. Teraźniejszość, perspektywy, dylematy. Księga jubileuszowa Profesora Zdzisława Galickiego, red. E. Mikos-Skuza, K. Myszona-Kostrzewa, J. Poczobut, Warszawa 2013 (współredakcja)

    92. Statut zastępczy w nowej ustawie z 2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe – zagadnienia podstawowe, w: Prawo międzynarodowe. Teraźniejszość, perspektywy, dylematy. Księga jubileuszowa Profesora Zdzisława Galickiego, red. E. Mikos-Skuza, K. Myszona-Kostrzewa, J. Poczobut, Warszawa 2013

    93. Umowa o arbitraż w polskim prawie prywatnym międzynarodowym – z uwagami porównawczymi, „Studia Prawa Prywatnego” 2013, z. 1

    94. Współczesne wyzwania prawa prywatnego międzynarodowego, red. J. Poczobut, Warszawa 2013 (redakcja)

    95. Stosowanie prawa publicznego w polskim prawie prywatnym międzynarodowym – zagadnienia węzłowe, w: Współczesne wyzwania prawa prywatnego międzynarodowego, red. J. Poczobut, Warszawa 2013

    96. Leasing, w: System prawa handlowego, red. S. Włodyka, t. 9, Międzynarodowe prawo handlowe, red. W. Popiołek, Warszawa 2013

    97. Philipp (von) Heck (1858-1943). Życie i dzieło, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2013, z. 3 (współautor M. Martinek)

    98. Laudacja. Opinia Senatu Uniwersytetu Warszawskiego w związku z nadaniem tytułu doktora honoris causa Profesorowi Michaelowi Martinkowi, w: Profesor Michael Martinek. Doktorzy Honoris Causa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013

    99. Ocena funkcjonowania leasingu w prawie polskim, w: 20 lat leasingu w Polsce. Raport, Warszawa 2014

    100. Umowa o arbitraż, w: System prawa prywatnego, red. Z. Radwański / B. Kordasiewicz, t. 20 B, Prawo prywatne międzynarodowe, red. M. Pazdan, Warszawa 2015

    101. Zagadnienia kolizyjnoprawne w międzynarodowym arbitrażu handlowym, w: System prawa handlowego, red. S. Włodyka, t. 8, Arbitraż handlowy, red. A. Szumański, wyd. 2 uaktualnione i rozszerzone, Warszawa 2015

    102. Uroczystość wręczenia dyplomu doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego prof. Michaelowi Martinkowi, „Studia Iuridica” 2015, t. 61

    103. Prawo prywatne i arbitraż. Księga jubileuszowa dedykowana doktorowi Maciejowi Tomaszewskiemu, red. J. Poczobut, A. W. Wiśniewski, Warszawa 2016 (współredakcja)

    104. Dr Maciej Tomaszewski – wybitny teoretyk i praktyk prawa prywatnego oraz arbitrażu, w: Prawo prywatne i arbitraż. Księga jubileuszowa dedykowana doktorowi Maciejowi Tomaszewskiemu, red. J. Poczobut, A. W. Wiśniewski, Warszawa 2016 (współautor A. W. Wiśniewski)

    105. Projekt zmiany regulacji umowy leasingu w polskim kodeksie cywilnym, w: Prawo prywatne i arbitraż. Księga jubileuszowa dedykowana doktorowi Maciejowi Tomaszewskiemu, red. J. Poczobut, A. W. Wiśniewski, Warszawa 2016

    106. Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. J. Poczobut, Warszawa 2017 (redakcja)

    107. Wprowadzenie do problematyki prawa prywatnego międzynarodowego, w: Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. J. Poczobut, Warszawa 2017 (współautor A. W. Wiśniewski)

    108. Art. 1, w: Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. J. Poczobut, Warszawa 2017

    109. Art. 4, w: Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. J. Poczobut, Warszawa 2017

    110. Art. 6, w: Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. J. Poczobut, Warszawa 2017

    111. Art. 9, w: Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. J. Poczobut, Warszawa 2017

    112. Art. 10, w: Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. J. Poczobut, Warszawa 2017

    113. Rozdział 8.Umowa o arbitraż (art. 39-40), w: Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. J. Poczobut, Warszawa 2017

    114. Wybór prawa w art. 4 ustawy z 4.02.2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe  – uwagi w nawiązaniu do polskiej doktryny i judykatury, w:  Rozprawy z prawa prywatnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Popiołkowi, red. M. Pazdan, M. Jagielska, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2017

    115. Interes w prawie prywatnym międzynarodowym. Zagadnienia węzłowe, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2019, t. 24

    116. Rechtswahl und Anwendung des öffentlichen Rechts im allgemeinen Teil des polnischen IPR-Gesetzes, w: Weltbürgerliches Recht - Festschrift für Michael Martinek zum 70. Geburtstag, red. S. Omlor, München 2020